Rolstoelgeschikte woningen en huizen bouwen
Als u een rolstoelgeschikte woning of appartement wilt bouwen of een bestaande huis wilt verbouwen, moet u met veel zaken rekening houden. Rolstoelgeschikt bouwen of verbouwen is niet altijd mogelijk. Dit is bijvoorbeeld het geval als een bestaande woning te smalle deuren of te smalle gangen heeft. Naast een gelijkvloers niveau hebben rolstoelgebruikers ook meer bewegingsruimte nodig dan mensen die zonder rolstoel door het leven gaan. De woning dient voor rolstoelgebruikers bijvoorbeeld via hellingbanen of liften toegankelijk te zijn. Als u een nieuw rolstoelgeschikt huis wilt bouwen, dan is een gelijkvloerse woning met maar één verdieping meestal de juiste keuze. Wat zijn de eisen aan een rolstoelgeschikte woning? Met welke afmetingen moet er rekening worden gehouden en waarin verschillen barrièrevrije woningen van rolstoelgeschikte woningen? Lees nu de antwoorden op deze en andere vragen.
Eisen aan rolstoelgeschikte woningen
Om een woning rolstoelgeschikt te maken, moet er aan bepaalde eisen worden voldaan, onder andere op het gebied van verkeers- en bewegingszones, greepgebieden en vloercondities. Deze eisen zijn schriftelijk vastgelegd in DIN 18040-2. Voor de barrièrevrije inrichting van de woonruimte geldt in het algemeen de DIN-norm; deze kan ook zonder beperkingen met een rolstoel worden gebruikt.
De juiste aanduiding van de DIN-norm 18040-2 is "Barrièrevrij bouwen – grondbeginselen van het ontwerp – deel 2: Woningen". Dit zorgt echter voor veel verwarring, omdat het begrip "barrièrevrij" (of drempelvrij) andere, namelijk lagere, eisen aan een woning stelt dan "rolstoelgeschikt". Deze twee termen worden in het dagelijks leven regelmatig door elkaar gebruikt, hoewel ze inhoudelijk aanzienlijk verschillen.
Hoe zijn rolstoelgeschikte woningen opgebouwd?
Rolstoelgeschikte woningen zijn zodanig ontworpen dat mensen met een lichamelijke beperking in een rolstoel veilig en gemakkelijk in de woning kunnen verblijven en zich kunnen verplaatsen.
DIN 18040-2 maakt onderscheid tussen openbaar toegankelijke gebieden, zoals voor een appartementsgebouw, en particuliere woonruimten. De publiek toegankelijke ruimtes dienen rolstoelgeschikt te zijn, dus berijdbaar met een rolstoel. Hierbij gaat het om opritten en entrees, garages, gemeenschappelijke gangen en gemeenschappelijke ruimtes zoals wasruimtes of kelders. Zo zijn de huizen via hellingbanen met een rolstoel bereikbaar, terwijl appartementen in een gebouw met meerdere verdiepingen zonder hulp van buitenaf bereikbaar zijn, bijvoorbeeld met een lift. Er zijn geen onoverkomelijke trappen of te smalle doorgangen die het gebruik met een rolstoel bemoeilijken.
In de particuliere woonruimte maakt de DIN-norm onderscheid tussen barrièrevrije woningen en rolstoelgeschikte woningen. Een rolstoelgeschikte woning voldoet aan alle DIN-normen voor barrièrevrije woningen en bovendien nog aan andere eisen. De verschillen zitten vooral in de afmetingen en bijzondere uitrustingskenmerken.
Rolstoelgeschikte afmetingen voor woningen
Hoe breed moeten deuren zijn voor een rolstoel? Hoeveel bewegingsruimte is er nodig en op welke hoogte moeten de raamgrepen zijn bevestigd? De volgende tabel biedt een overzicht van de rolstoelgeschikte afmetingen voor woningen volgens DIN-norm 18040-2.
Bedieningselementen
- 50 centimeter afstand tot hoeken en begrenzingen
- Handgrepen en allerlei soorten schakelaars op 85 centimeter hoogte
- Met weinig krachtsinspanning tussen 2,5 en 5 N te bedienen
Deuren
- Minimale afmetingen 90 centimeter x 205 centimeter
- Deurspion op een hoogte van 120 centimeter
- Deurkruk op standaardhoogte van 85 centimeter
- Bewegingszones voor en achter de deur
Bewegingszones
Elke ruimte moet minimaal één manoeuvreergebied van 150 × 150 centimeter hebben
Keuken
- Manoeuvreergebied van 150 centimeter voor meubels
- Onderrijdbare spoelbak en werkbladen
- Onderrijdbaar kooktoestel
- Inrichting van de werkruimtes in een hoek
Ramen
De hoogte van de handgreep is tussen de 85 en 115 cm als er geen automaat beschikbaar is
Badkamer
- Toiletzitting 70 cm diep met minimaal 20 cm afstand tot de muur
- Afstandsvlakken van 30 centimeter en 90 centimeter links en rechts van het toilet
- Inklapbare handgrepen en rugleuning
- Barrièrevrij doucheoppervlak 150 × 150 centimeter
- Steungrepen in de douche
- Douchekraan voor gehandicapten
- Onderrijdbare wastafel
- Breedte van de wastafel minimaal 90 centimeter met een diepte van 55 centimeter
- Hoogte van de onderrijdbare wastafel maximaal 80 centimeter
- Spiegel minimaal 100 centimeter hoog
- Barrièrevrije bad bijv. met lift te gebruiken
Ingangen naar de woning en de badkamer
Bovenstaande tabel biedt al de essentiële technische informatie over de vereisten aan een rolstoelgeschikte badkamer. Wat betekent het in het dagelijks leven als een badkamer met een rolstoel toegankelijk moet zijn?
De manoeuvreerruimte is essentieel bij het ontwerpen van een rolstoelgeschikte badkamer. Rolstoelen hebben een minimale oppervlakte van 150 × 150 centimeter nodig, zodat rolstoelgebruikers zich probleemloos kunnen verplaatsen. Een rolstoelgeschikte badkamer heeft een vlakke vloer zonder obstakels zoals randen en niveaus en een ruime, vlak ingebouwde inloopdouche die in principe zonder externe hulp toegankelijk is.
De vloer is slipvast en er bevinden zich handgrepen op geschikte plaatsen. Opklapbare zitmogelijkheden zijn ideaal voor lichaamsverzorging onder de douche. Ze worden bijvoorbeeld bevestigd aan een voor gehandicapten geschikte douchekraan, die door een stabiele bevestiging en een hoge belastbaarheid wordt gekenmerkt. De douchestang met bijpassende kraan is in verschillende vormen, zoals een L- of omgekeerd T-profiel, verkrijgbaar. Hij wordt vaak tegelijkertijd als leuning gebruikt. Bovendien kan een douchekruk direct aan de stangen worden bevestigd en indien nodig worden neergeklapt. Dit is ruimtebesparend, veilig en hygiënisch. Barrièrevrijheid voor het bad is moeilijker te realiseren. Om ervoor te zorgen dat het door rolstoelgebruikers kan worden gebruikt, moet er een apparaat zijn dat toegang mogelijk maakt. In de regel is dit een lift.
Definitie "barrièrevrij"
De term barrièrevrij betekent dat een woning geen barrières heeft, zodat hij door alle mensen met en zonder handicap zonder externe hulp kan worden gebruikt.
Definitie "rolstoelgeschikt"
De term rolstoelgeschikt betekent dat de verbouwing of de gebruiksmogelijkheid voldoet aan de eisen van rolstoelgebruikers.
Wat is het verschil tussen barrièrevrij en rolstoelgeschikt
Is barrièrevrij meteen ook rolstoelgeschikt? Nee. De twee korte definities hierboven hebben de verschillen al aangestipt. Een rolstoelgeschikte woning bouwt voort op en gaat verder dan de normen die voor een barrièrevrije woning gelden. Als een huis rolstoelgeschikt is, dan is het ook altijd barrièrevrij volgens de DIN-norm.
Voor een barrièrevrije woning zijn de eisen minder streng dan voor een rolstoelgeschikte woning. Een barrièrevrije woning verschilt onder andere van een rolstoelgeschikte woning doordat deurbreedtes van 80 (in plaats van 90) centimeter voldoende zijn en de manoeuvreerruimtes slechts 120 × 120 (in plaats van 150 × 150) centimeter hoeven te zijn.
Ook de eisen aan een barrièrevrije keuken en een barrièrevrije badkamer zijn beduidend lager. Zo is het in een barrièrevrije woning, in tegenstelling tot een rolstoelgeschikte woning, niet nodig om onder de wastafel of het kooktoestel te kunnen rijden.
Als u bouwt voor mensen met een handicap en voor barrièrevrijheid kiest, dan creëert u een woning die geschikt is voor mensen met een hogere leeftijd. Barrièrevrije woningen zijn vaak een goede keuze voor ouderen met een lichamelijke beperking, maar rolstoelgeschikt wonen is er meestal niet mogelijk. Met name voor mensen die slecht ter been zijn en voor mensen met een ziekte die het gebruik van een rollator of rolstoel vereist, is een woning voor rolstoelgebruikers noodzakelijk.